Onderwerp 2 Het transactionele model van stress en coping

Het transactionele model van stress en coping suggereert dat stress een dynamische transactie is tussen een persoon en de omgeving die de persoon als belangrijk beschouwd maar het vermogen om ermee om te gaan te boven gaat (Folkman, 2020).

Cognitieve beoordelingen van belang en coping zijn de twee belangrijkste kenmerken van deze theorie. Primare beoordeling is het beantwoorden van de vragen als ‘wat betekent dit voor mij persoonlijk?’ en ‘wat zal de impact hiervan zijn op mijn welzijn?’ en wordt beïnvloed door de waarden, doelen en overtuigen van mensen. We onderscheiden drie soorten primaire beoordelingen: irrelevant (heeft geen impact), goedaardig-positief (positieve impact) en stressvol. Een stressbeoordeling kan betekenen dat er verlies of schade wordt verwacht of een uitdaging of bedreiging op de loer ligt (Lazarus & Folkman, 1984, p.32-33, Lazarus & Folkman, 1987).

De secundaire beoordeling wordt geactiveerd als de persoon de situatie als stressvol heeft beoordeeld en gaat over de vraagt ‘heb ik het vermogen om hiermee om te gaan?’ (Biggs, Brough, & Drummond, 2017).

Coping (ermee omgaan) vindt plaats wanneer een gebeurtenis als stressvol wordt beschouwd (primaire beoordeling) en moet worden beheerd of opgelost (secundaire beoordeling). De twee typen coping-strategieën zijn probleemgericht en emotiegericht. Een probleemgerichte strategie heeft tot doel het probleem te beheersen of op te lossen, terwijl een emotiegerichte strategie probeert emoties te reguleren die voortkomen uit de stressvolle situatie. Probleemgerichte strategieën bevatten bijvoorbeeld het verzamelen van informatie en het ontwikkelen van een actieplan. Emotiegerichte strategieën zijn vermijding, ontkenning en minimalisering. Verschillende factoren zoals omstandigheden en persoonlijke kenmerken, bepalen iemands strategiekeuze (Lazarus & Folkman, 1984, p. 150-151).

De uitkomst van je inspanningen om me de situatie om te gaan (coping), samen met nieuwe informatie vanuit de omgeving, resultaat in een cognitieve herbeoordeling. Dat is het proces van het opnieuw beoordelen van de situatie om te bepalen op poging om met de situatie om te gaan effectief zijn geweest of dat de situatie is veranderd van stressvol naar irrelevant of goedaardig-positief.